U Banatu gajenje bundeve ima dugu istoriju. U gradu Kikindi se u njenu čast tradicionalno održava menifestacija “Dani ludaje” koja okuplja veliki broj proizvođača, ali i ljubitelja ove kulture. Kakva je situacija na terenu, u kojoj meri je zaista zastupljena bundeva u ovom delu Vojvodine, koji sortimenti su prisutni i da li se prerađuje?
Dejan Đukić, na jugu Banata, u Crepaji, bavi se uzgojem i preradom bundeva.
“Mi gajimo, pre svega, muskatnu bundevu tamburicu, a pored nje imamo još i hokaido bundevu, patišon tikvu i špageti bundevu kada je reč o jestivim bundevama. Na ovom području najviše je zastupljena muskatna bundeva, koliko ja imam saznanja. Nekada su se najviše gajile domaće banatske bele bundeve, a sada su zbog veličine skoro potpuno zaboravljene. Ljudi sada traže male bundeve od oko 2 kg, niko više ne kupuje velike bundeve od 30,40 kg”, rekao je ovaj poljoprivredni proizvođač iz Banata.
Na svom gazdinstvu Đukići bundeve prerađuju i prave namaz bez dodatog šećera, turšiju od patišon i muskatne bundeve, kao i kandiranu špageti bundevu.
Bundeve se pre svega gaje i koriste za konzum. Kako kaže, najviše se prodaju u marketima ili na pijacama.
“U Vojvodini generalno ima dosta potencijala za uzgoj bundeve, pogotovo kod nas u južnom Banatu. Potrebno je samo da se podigne svest ljudi da je mnogo bolje konzumirati domaću bundevu u odnosu na banane, i razno drugo tropsko voće. Nadam se da će se to uskoro desiti”, naglasio je naš sagovornik.
Oni u planu imaju još dosta proizvoda ali polako ispituju tržište i plasiraju jedan po jedan proizvod.
Maja Sudimac, rukovodilac savetodavne i stručne službe Instituta “Tamiš”, potvrđuje da su primat odnele bundeve manje veličine zbog promene potražnje potrošača. Ona kaže da se na području južnog Banata i u četiri opštine koje pokriva Institut “Tamiš” svojim radom: Kovačica, Opovo, Alibunar i Pančevo, bundeva uglavnom gaji u Opovu, nešto manje u Crepaji i u Padini.
“U Opovu je zastupljena najviše domaća bela sorta, ali tu moramo naglasiti da je došlo do priličnog razlikovanja u odnosu na onu autohtonu sortu koja se tradicionalno gajila pre 50 i više godina, čija se proizvodnja prenosila sa generacije na generaciju. Zašto? Zato što se potražnja potrošača menjala i svi sada teže ka manjim težinama, odnosno, manjim bundevama. Ta domaća bela je nekad u Opovu iznosila u proseku 70 kilograma. Tako da te velike bundeve manje mesta zauzimaju u proizvodnji, a prioritet je na manjim”, objašnjava naša sagovornica iz Instituta “Tamiš” u Pančevu.
Zbog posebnih zahteva tržišta, dodaje ona, imamo i neke nove sortimente a time su proizvođači uveli i hibride koji su vrlo zastupljeni. Ti hibridi mogu biti ili u tipu muskatne tikve, ili u tipu pljosnatih bundeva.
“Što se tiče površina na našem terenu, one se značajno smanjuju, zato što je plasman otežan. Sada se to gotovo svelo na nekoliko kuća koje i dalje gaje bundevu. Naročito se proizvođači žale na plasman. Pogotovo sada, zato što su oni u ovo doba godine već uveliko prodavali velike količine bundeva, a sada je to dosta smanjeno. Razlog je taj što ljudi smatraju da je bundeva zimska biljka i njena potražnja se uglavnom u toku hladnih jesenjih dana povećava, međutim kao što vidimo mi i dalje živimo gotovo u letnjem periodu, tako da još uvek ni potrošači nemaju svest o tome da je došlo vreme za bundeve”, istakla je Maja Sudimac.
Našu sagovornicu smo upitali i zašto se baš u Banatu najviše gaji ova kultura.
“Zato što je tu vrlo plodno zemljište za uzgajanje biljaka generalno i zato se baš u Banatu rasprostranila i uopšte tradicionalno gajila bundeva. Proizvođači krompira i bundeve su stoga bili najviše zastupljeni u tom nekom delu pored Tamiša”, rekla je ona.
Sudimac ističe da se proizvođači bundeve zadržavaju na prodaji bundeve u svežem stanju, eventualno je rendaju i pakuju u manje kese, komadno, za prodaju na beogradskim pijacama.
Tanja Prolić
