Nestabilnost i nepredvidivost cena, manjak pijaca, nedovoljna tražnja, nedostatak mehanizacije i radne snage najčešći su izazovi sa kojima se suočavaju poljoprivredni proizvođači sa teritorije opština Lebane, Surdulica i Vlasotince. Tržište je pretežno lokalno, pri čemu samo 10% proizvođača svoje proizvode prodaje izvan mesta boravka, a svega 2% izvozi svoje proizvode u inostranstvo.
Ovi rezultati deo su analize koju je NALED sproveo za potrebe projekta prekogranične saradnje Bolje prilike po meri nerazvijenih područja koji realizuje u tri pomenute opštine i dve opštine u Severnoj Makedoniji. Uz pregled potreba proizvođača, analiza nudi i set preporuka za podršku poljoprivredi i ruralnom razvoju, koje su predstavljene na današnjem sastanku NALED-a sa rukovodstvom Lebana, Surdulice i Vlasotinca.
Kako je istaknuto, unapređenje konkurentnosti u poljoprivrednoj i prehrambenoj proizvodnji, kao i diverzifikacija dohotka i poboljšanje kvaliteta života u ruralnim područjima dva su ključna stuba preporuka u okviru projekta. Prvi uključuje ulaganja u sredstva za rad, marketing i preradu proizvoda, kao i uspostavljanje i jačanje poljoprivrednih udruženja, dok se drugi temelji na podsticanju ekonomskih aktivnosti na selu, podršku mladima, uvođenje i sertifikaciju kvaliteta hrane, organskih proizvoda i dr.
– Kroz ovaj projekat želimo da pošaljemo drugačiju poruku o ovim i svim lokalnim samoupravama u Srbiji koje se kategorizuju kao nerazvijena područja. Kao što smo imali priliku da vidimo, istina je drugačija – sve tri opštine su posebne, raspolažu specifičnim resursima, autentičnim proizvodima, netaknutom prirodom i drugim potencijalima koji nisu dovoljno prepoznati i promovovisani. To možemo zajedno da menjamo, za početak brendiranjem ovih proizvoda koji su ogledalo vaših opština. Uz finansijsku i stručnu podršku, vlasinski med, vlasotinačke rukotvorine ili povrće iz Lebana imaju kapacitet da postanu prepoznatljiv lokalni brend – poručila je Violeta Jovanović, izvršna direktorka NALED-a.
Tek nešto manje od 40% proizvođača svoje proizvode plasira na pijacama, dok oko trećinu radije bira direktni kontakt sa kupcima. Pored obezbeđivanja mogućnosti da prošire prodaju na druga tržišta, cilj projekta je da se podsticajne mere posebno usmere na razvoj proizvoda po kojima su ovi krajevi poznati i tako stvori šansa za brži razvoj.
-Prema poslednjim podacima, u Srbiji postoje 44 nerazvijene opštine, a najviše ih je na jugu. Cilj svih nas je da popravimo demografsku sliku, zadržimo mlado stanovništvo i stvorimo nova radna mesta u nerazvijenim i devastiranim podrujčima – izjavila je Slavka Mitričević, savetnica u kabinetu ministra za razvoj nedovoljno razvijenih opština.
Projekat je identifikovao tri perspektivne oblasti u navedenim opštinama. Miloš Radoičić, zamenik predsednika opštine Surdulica istakao je da će po preporuci NALED-a raditi na unapređenju proizvodno-preradnih kapaciteta u sektorima pčelarstva i šumskih proizvoda. Za istu meru opredelio se i Bratislav Petrović, predsednik opštine Vlasotince, i to u oblasti povrtarstva i izrade tradicionalnih rukotvorina sa lokalnim motivima. Saglasan u ovom stavu bio je i Nenad Jovanović, savetnik u službi za lokalni ekonomski razvoj Lebana, koji je istakao da će se opština posvetiti razvoju proizvodnje povrća.
Lokalne administracije će u okviru projekta dobiti ekspertsku podršku za osmišljavanje podsticajnih mera u odabranim oblastima, a pomoć je obezbeđena i za poljoprivrednike – obuke za pokretanje biznisa, promocija i povezivanje na tržištu.
Projekat prekogranične saradnje Bolje prilike po meri nerazvijenih područja finansira se sredstvima Evropske unije i pored tri opštine u Srbiji uključuje i Staro Nagoričane i Kumanovo u Severnoj Makedoniji, a sprovodi ga NALED u partnerstvu sa udruženjem žena „Ruža“ iz Lebana, Fondacijom za menadžment i industrijsko istraživanje „MIR“ iz Skoplja i civilnim centrom „AktivUm“ iz Kumanova.
Izvor: Domaćinska kuća
