Formiranje prinosa na travnjacima direktno je pod uticajem izražene sezonalnosti. Akumulacija organske produkcije znatno je izraženija u prvom delu vegetacionog perioda, potom,u drugom delu dolazi do naglog usporavanja, često i do potpunog prekida u drugoj polovini leta (druga polovilna jula i avgust), da bi početkom septembra došlo do blagog povećanja.
Ovakva zakonomernost jako ograničava organizaciju ishrane stoke, posebno u segmentu pašnjačkog iskorišćavanja. Sezonalnost proizvodnje je jače izražena kod prirodnih u odnosu na sejane travnjake, a za obe kategorije je utoliko izraženija ukoliko je nadmorska visina veća. Sezonski karakter proizvodnje ograničava produkciju stoke i ukupan prinos travnjaka može biti od manjeg značaja od njegovog rasporeda u toku godine.
Zbog prevazilaženja kritičnih perioda potrebno je organizovati odgovarajuće i sigurnije izvore hrane, odnosno vremena kada je proizvodnja na travnjacima u minimumu. U našim uslovima u brdsko-planinskom području to se može postići kombinacijom prirodnih i sejanih travnjaka, ali i uvođenjem smeša jednogodišnjih leguminoza i žita gde god je to moguće.
Početak vegetacije se kod nas, u zavisnosti od nadmorske visine, dešava između 1.marta u niziji i 1. maja u planinskom području na oko 1.600 metara nadmorske visine. Obavljena su značajna istraživanja planinskih travnjaka na nadmorskoj visini od 1.150 metara, .gde je bilo moguće da se prate i kontrolišu produkciije biljne mase. Posmatran je uticaj različitih početaka prve kosidbe i to sledećim redosledom: na 30, 40, 50, 60, 70 dana od početka kretanja vegetacije. U prvom otkosu prinosi su rasli od prvog ka poslednjem roku kosidbe, a u drugom otkosu po istom redu su opadali. Najveći prinosi suve materije su dobijeni u poslednjem roku kada su dominantne vrste bile u u fazi klasanja, a najveći prinos proteina pri najranijoj kosidbi, 30 dana po kretanju vegetacije. Maksimalna dnevna proizvodnja je dobijena krajem maja i početkom juna meseca, da bi se u avgustu zaustavila.
Piše: Dragoljub Krajnović, PSSS Beograd
