Prirodni uslovi na Kosovu i Metohiji daju mogućnost proizvođačima za razvoj kako biljne, tako i stočarske proizvodnje. Kada je u pitanju stočarska proizvodnja, ranije su se te mogućnosti više iskorišćavale. Uglavnom je zastupljen prirodan način držanja goveda, što znači da životinje u letnjem delu godine borave na paši tokom celog dana, uz dodatak malih količina sena i koncentrata. Na području Kosovskomitrovačkog okruga najviše ima površina pod pašnjacima i livadama, zatim pod lucerkom. Najzastupljenije proizvodnje su ovčarstvo i govedarstvo. Prema statističkim podacima iz 1996. godine (kojima raspolažemo), u ovom okrugu je bilo 6.615 grla krupne stoke (uglavnom simentalske rase i desetak grla holštajn-frizijske pace), 7.400 svinja, 8.317 ovaca, 9.000 pernatih životinja. U istom periodu broj koza je bio zanemarljiv, a sada ih, prema evidenciji predstavnika lokalnih samouprava, ima oko 1.000 grla. Međutim, brojno stanje goveda drastično je smanjeno u odnosu na period pre više od 20 godina, što predstavlja znak za uzbunu. Bez razvijenog stočarstva nema ni poljoprivrede na Kosovu i Metohiji, a ova privredna grana decenijama beleži pad proizvodnje. Jedan od problema sa kojim se suočava govedarska proizvodnja je mali broj muznih grla po proizvođaču. Vrlo su retke farme sa više od pet krava (20 gazdinstava).
U cilju prevazilaženja sadašnjeg stanja u ovčarskoj proizvodnji i stvaranja perspektive za dalji razvoj, mere koje bi tome mogle da doprinesu su nabavka priplodnjaka, melioracija livada i pašnjaka, adaptacija objekata i dr. Ishrana muznih krava na našem terenu mora se popraviti. Najpre ce zbog opšteg stanja govedarstva, a zatim zbog popravljanja mlečnosti muznih krava i radi povećanja proizvodnje mleka.
Postoje mnoge greške u ishrani životinja. Procenjuje se da na našim gazdinstvima 60%-70% steriliteta nastaje zbog slabe ishrane.
Za veći obim proizvodnje svinjskog mesa na prostoru Kosova i Metohije postoje dobri uslovi. Međutim, najčešća greška koju proizvođači svesno čine, a koja ostavlja i najveće posledice, jeste da se danas, kao i mnogo godina ranije, svinje hrane neracionalno, neizbalansiranim obrocima, najčešće samo kukuruzom, uz eventualni mali dodatak mekinja. To je svakako neshvatljivo i neprihvatljivo u vreme primene savremenih tehnologija proizvodnje, ali odgajivači to rade pod izgovorom da je kukuruz njihov proizvod, a da sva ostala hraniva moraju da kupuju sa strane, što značajno poskupljuje uzgoj.
Što se tiče živinarske proizvodnje, odnosno tova brojlera, zastupljena je na većem broju gazdinstava, ali to je uglavnom za sopstvene potrebe. Da bismo mogli poboljšati ishranu muznih krava, moramo se postarati da proizvedemo dovoljno dobre stočne hrane. Mnogi stočari misle da su za ishranu krava dovoljni seno lošeg kvaliteta, slama, kukuruzovina i pomalo žitarica. U zabludi su da se čak i krave simentalske rase mogu hraniti na taj način. Usled nedostatka mehanizacije, mogućnost pripreme silaže od kukuruza ima svega par gazdinstava. Bolji rezultati od dosadašnjih, kada je u pitanju pobošljanje ishrane goveda, mogu se postići boljim korišćenjem pašnjaka i livada (ogromni neiskorišćeni potencijali) i većim udelom kvalitetne kabaste hrane u ishrani (kukuruzna silaža, senaža i lucerkino seno).
Dipl. inž. Kosovka Jakšić PSSS
