Piše: Svetlana Mujanović
Došao je i prvi pravi zimski mesec. Voćari pažljivo prate vremensku prognozu i kontrolišu temperaturu, posebno kada se najavi oštar mraz. Znaju da je on najveći neprijatelj voćaka koje nisu blagovremeno sazrele i koje su tokom vegetacije dosta iznurene. A, ove godine u voćnjacima je bilo svega.
Dugo toplo leto iscrpelo je sve voćke koje nisu bile pokrivene sistemom za navodnjavanje. Voćari strepe od posledica koje će se videti tek na proleće. Kakve to promene i povrede i na kojim delovima voćaka mogu da se uoče tek kada krene vegetacija, saznali smo od magistra Branka Tanaskovića, stručnjaka Poljoprivredne savetodavne stručne službe u Čačku, koji je svoja zapažanja objavio na sajtu Ministarstva poljoprivrede. Pa da krenemo redom.
Zašto se smanjuje prirodna otpornost
Svojstvo prirodne otpornosti prema mrazu, na voćkama može biti oslabljeno iz više razloga. U nekim slučajevima ta otpornost je smanjena u čitavom deblu i krošnji, a najčešće, primećuje se samo na pojedinim delovima stabla. Prirodnu otpornost na nisku temperaturu umanjuje nedovoljno nakupljena količina organskih rezervi usled iznurenosti voćaka rodom, neblagovremeno završena, odnosno produžena vegetacija (nezdrvenjavanje i nesazrevanje tkiva), nepovoljni uslovi kaljenja krajem vegetacije, zbog naglog zahlađenja posle relativno toplijeg i dugog miholjskog leta…
Iz svih tih razloga, niska temperatura, odnosno mraz, na voćkama ostavlja različite povrede. Najopasnije je delimično ili potpuno cepanje i sušenje delova debla. Povrede se obično raspoznaju po tamnijoj boji tkiva, usled aktivnosti oksidacionih fermenata. Sa spoljašnje strane na deblu, granama i korenu mogu se primetiti nekrotične pege, pukotine i izmrzline kore. Posle toga se suše grančice, a neretko i čitave voćke. Izmrzline se javljaju i na delovima raklji voćaka, utoliko ih je više ukoliko su raklje skeletnih grana formirane pod manjim uglom.
Najmanju otpornost tkiva voćaka na mrazeve pokazuje prizemni deo debla, jer je on izložen najvećim kolebanjima temperature, što nepovoljno deluje na kaljenje, a i manje je obezbeđen hranljivim rezervama.
Lisni pupoljci otporniji od cvetnih
Takođe, i pojedine strane debla nisu jednako izložene opasnosti od mraza. Najviše strada jugozapadna strana, jer su sa te strane zimi znatno jača kolebanja temperature. Usled jačeg zagrevanja i vegetacija s jugozapadne strane počinje ranije da se budi, pa se samim tim smanjenjuje i otpornost prema niskim temperaturama. Da li i koliko će mraz oštetiti deblo zavisi i od njegove visine. Što su voćke više, češće stradaju od mraza i obrnuto.
