Ulaganja u plastenike nisu mala i veoma je važno pravilno ih postaviti tako da maksimalno koriste sunčevu svetlost. Troškovi zagrevanja su velika stavka u efikasnosti uzgoja i korišćenje sunčeve svetlosti za pasivno zagrevanje može povećati profit.
Na svetlosne uslove u leji najveći uticaj imaju čvrsti, drveni, betonski i sl., delovi leje koji stvaraju senke. Okvir leje daje najveću senku, a njena veličina i položaj se menja u toku dana i uvek je ima na južnoj strani. Zato su biljke u ovom delu leje najčešće izdužene. Količina svetlosti u leji zavisi od orijentacije leje i ugla pod kojim sunčevi zraci padaju na prozore, a što je ugao manji to je više svetlosti u leji.
U lejama sa manje pregrada na prozoru veća je osvetljenost. U toku proizvodnje treba održavati čiste prozore, redovno skidati asure, a vreme proizvodnje podešavati prema biološkim potrebama vrste. Svetlosni uslovi u tunelima i plastenicima zavise od svojstva folije. Najmanje vidljivog dela spektra propušta PE folija. Količina svetlosti koju propušta plastika najveća je oko podneva a manja ujutro i posle podne, a za 1-3,5 puta je veća sunčanih dana nego oblačnih.
Ako je položaj plastenika po dužoj strani istok – zapad, onda je srednja dnevna osvetljenost u periodu mart-april veća nego ako je orijentisan u pravcu sever-jug. Korišćenje dvoslojne plastike smanjuje količinu svetlosti u objektu za 10 odsto zbog kondenzacije vodene pare između dve folije. Količina svetlosti u plasteniku zavisi i od konstrukcije elemenata nosača. Ukoliko su oni tanji, zaobljeni, sa većim međusobnim rastojanjem, to je manje zasenjena površina. Dnevna kolebanja zasenjenosti plastenika postaju neznačajna ako se koriste ploče hrapave površine ili folije sa difuznim svojstvima jer one daju difuzno svetlo koje ravnomemo osvetljava celu površinu.
Na svetlosne uslove utiču i agrotehničke mere u proizvodnji, ali i osobine biljaka – broj biljaka, njihov položaj, broj i veličina listova. Sa tehničko-tehnološkog i ekološkog stanovišta od posebnog je značaja smanjenje utroška energije za zagrevanje, odnosno optimalno korišćenje sunčeve insolacije.
Piše: Miodrag Đorđević doktor poljoprivrednih nauka
Izvor: PSSS Srbija
